Wat is de rol van de verzuimprofessional in het stimuleren van een gezonde leefstijl (sporten en bewegen)?

In de pers – en ook in het vak van arbeidsongeschiktheid, verzuim en re-integratie – is steeds meer aandacht voor het stimuleren van een gezonde leefstijl, bewegen en sporten in de behandeling van zieke werknemers. Inclusief behandelprogramma’s die zelfs al worden vergoed door zorgverzekeraars. Maar welke rol ligt hierin voor de verzuimprofessional?

‘Sporten om je ziekte te doorstaan,’ was de titel van het meest recente artikel in de Volkskrant over de rol van sporten en bewegen in herstel. ‘Op zich is dit natuurlijk geen nieuws,’ aldus Bert van den Berg (oprichter Scolea). ‘We weten immers al veel langer dat een gezonde leefstijl, beweging en sporten voor hele goede resultaten zorgen bij bijvoorbeeld mensen met psychische klachten of bij ingrijpende operatieve ingrepen. Maar er was iets anders dat mijn interesse wekte in het artikel. ’

Verzuimprofessional kan beweging en leefstijl beïnvloeden

In het artikel van de Volkskrant werd volgens Bert namelijk melding gemaakt van een verzuimsituatie waarin de bedrijfsarts een belangrijke verbindende rol op zich nam. Hij bracht iemand die genezen was van kanker in contact met een organisatie die heel gericht aan de slag ging met de fysieke gesteldheid van deze persoon. ‘Misschien beseffen verzuimprofessionals nog wel onvoldoende in hoeverre wij dit proces kunnen (of misschien wel moeten) beïnvloeden.’

Bert: ‘Ik hoor als arbeidsdeskundige om mij heen steeds vaker de opvatting dat de kring rondom de zieke werknemer het onderwerp van sporten en bewegen ter sprake moet brengen. En niet alleen dat, ze zouden dan ook druk moeten uitoefenen om verandering tot stand te brengen. Zo brachten we vroeger ook zaken als overgewicht niet ter sprake in de werksituatie, want dat was verboden gebied. Inmiddels weten we beter, en dat zou ook moeten gaan gelden voor alle aspecten van het leefpatroon (zoals: gezonder eten, voldoende rustmomenten en wandelen tussen de middag).’

Vooruitstrevende huisartsen die willen samenwerken

Bert: ‘Toen ik begin 20 was, volgde ik de opleiding tot sportmasseur. Ik was in die tijd lid van de triathlonvereniging in Groningen en had een sportmassage praktijk. In mijn praktijk behandelde ik vooral clubgenoten en samen met de fysiotherapeut van de club begeleidden wij triathleten (zelfs wereldkampioenen!) bij blessures en ook met trainings- en leefstijladviezen.

Er waren een aantal huisartsen die bij de behandeling van deze sporters (vooral in situaties van blessures) open stonden voor samenwerking met een fysiotherapeut en/of een sportmasseur. Dat betekende dat een van ons – of beiden – de behandeling van deze patiënten overnam(en) van de huisarts. De afspraak was hierbij dat we breder zouden kijken dan alleen de reden van doorverwijzen, waarmee dus ook de aspecten rondom leefstijl werden bedoeld.’

Bert: ‘Achteraf bekeken, besef ik nu pas de vooruitstrevendheid van deze huisartsen. En ik realiseer me ook dat er nog veel meer kansen zijn wanneer (para)medische professionals in de keten meer met elkaar gaan samenwerken.’

6 tips voor de verzuimprofessionals die een gezonde leefstijl willen stimuleren:

Welke factoren moet je als verzuimprofessional in de gaten houden?

1. Krijg inzicht in de rol en het belang van bewegen in relatie tot verzuim;
2. Besef dat voor veel mensen bewegen geen automatisme is en dat gedragsverandering moet leiden tot een ander leefpatroon;
3. Maak als verzuimprofessional een analyse welke aspecten in de verandering van het leefpatroon een rol spelen. Zelden gaat het om 1 factor, vaak is het een combinatie van verschillende elementen, zoals: te weinig bewegen, verkeerd eetpatroon, teveel drinken, een belastende thuissituatie of ontregelde werkomstandigheden;
4. Gedragsverandering is iets van de lange termijn en dit is niet door 1 persoon te bereiken. De herhaling van de boodschap door meerdere mensen (professionals, maar ook mensen binnen de directe kring van een persoon) moeten samen het werk doen;
5. Onderzoek het speelveld van kwalitatief goede professionals die een rol kunnen spelen bij het bereiken van een ander leefpatroon of de aspecten die een rol spelen kunnen beïnvloeden, zoals: diëtisten, coaches, personal trainers en psychologen;
6. Erken de grenzen van jouw eigen kennis en kunde. Ofwel: wees je bewust tot waar, vanuit jouw opleiding en ervaring, je kring van beïnvloeding reikt.

Pas wel op voor beweegterrorisme!

Toch wil Bert ook nog een kanttekening maken: ‘Met de toenemende aandacht voor het belang van bewegen en een gezonde leefstijl moeten we aan de andere kant oppassen dat we niet doorslaan. We moeten niet ineens elke (verzuim)situatie met ‘het beweegsausje’ gaan overgieten, want dan gaat het lijken op beweegterrorisme. Op die manier gaan we zeker mensen kwijtraken die we juist moeten meenemen in de route naar een nieuw, gezonder leefpatroon.’

Bert: ‘Voor de verzuimprofessionals ligt de uitdaging er vooral in om een balans te vinden in deze begeleidende rol. Dus hoe ga ik het gesprek over ‘bewegen en sporten’ aan en nodig ik iemand uit tot verandering? En hoe houd ik dit gesprek vooral laagdrempelig? Het aspect ‘bewegen’ meenemen in de uitvraag is bijvoorbeeld altijd een goede start. Neem bijvoorbeeld standaard de vraag mee wat sport en bewegen voor iemand betekent.’

‘En als er geen zicht is op verandering’, vervolgt Bert, ‘waar voer je dan juist weer even de druk op om tot verandering te komen? En wie schakel ik verder in bij dit proces? Ofwel: hoe pas ik de ‘carrot-and-stick methode’ op een verstandige manier toe?’

Arbeidsdeskundige worden

Wil je mensen én bedrijven verder brengen wanneer ze te maken krijgen met een zieke werknemer, arbeidshandicap of een ongeval op de werkvloer? Tijdens de erkende Post HBO opleiding Arbeidsdeskundige staat de integrale visie voorop en is het jouw doel de balans te herstellen tussen de belasting én belastbaarheid van werknemers.

Datum: donderdag 18 maart 2021
Auteur: Bert van den Berg, oprichter Scolea en arbeidsdeskundige.