Re-integratie zonder werkplek, hoe kun je toch stappen zetten?

Tijdens de corona pandemie is het goed kunnen omgaan met re-integratie zonder werkplek nog urgenter geworden. We interviewden Karin Koekkoek, arbeidsdeskundige en projectleider van de COVID-reeks bij de NvvA (Nederlandse Vereniging van Arbeidsdeskundigen). Ze deelt wat ze heeft geleerd uit de corona tijd en hoe je wanneer je ziek thuis zit zonder werkplek toch stappen kunt zetten.

Wat heeft de pandemie voor invloed gehad op jouw werk als arbeidsdeskundige?

Karin Koekkoek: “Ik heb veel opdrachtgevers in de zorg, dus de afgelopen jaren waren in dat opzicht heel intensief. Er veranderde ineens heel veel: je mocht niet meer naar binnen en het moest allemaal via beeldschermen.

Toen ik voor de eerste keer weer face-2-face met een werknemer kon spreken, barstte deze werknemer gelijk in tranen uit. Werknemer: ‘Dit is voor het eerst in een jaar tijd dat ik gewoon weer iemand zie om het hierover te hebben.’

Dan ben je dus al kwetsbaar en zit je al in een rotsituatie en dan gaat alles ook nog via een beeldscherm. Dan maak ik me wel zorgen over wat de negatieve consequenties zijn geweest van de fysieke afstand de afgelopen twee jaren.”

Wat heb je geleerd over re-integratie vanuit huis?

“De afgelopen twee jaren hebben op het re-integreren veel impact gehad. Werknemers die al kwetsbaar waren, kwamen in de situatie waarbij er een extra onzekerheid is wat betreft infectiegevaar. Daarbinnen moet de re-integratie worden vormgegeven en dat is ontzettend lastig.

Hierin zie je veel verscheidenheid: de een wil graag naar kantoor, maar mag niet en dan ander moet naar kantoor, maar durft absoluut niet en alles wat daartussen zit. Verzuim en re-integratie worden meestal al complex gevonden en dit heeft het niet makkelijker gemaakt.

Ik kan het niet onderbouwen met harde cijfers, maar het lijkt erop dat een mogelijke consequentie daarvan is dat de re-integratie langer duurt. En er lijkt een toename te zijn van het aantal conflicten tussen werkgever en -nemer.”

Meer conflicten tussen werkgever en werknemer, hoe komt dat?

“Ik denk dat de stress door de corona-periode met alle veranderingen heeft bijgedragen aan meer onzekerheid bij werkgever en -nemer en daardoor dus ook meer conflicten. Daarnaast zal de verminderde kwaliteit en kwantiteit van het contact tussen werkgever en -nemer hebben meegespeeld.

Als je gaat kijken naar wat een re-integratie maakt of breekt, is een belangrijke factor hoe goed het contact is tussen werknemer en leidinggevende. Als je als werknemer jouw leidinggevende niet face-2-face spreekt, mis je signalen bij elkaar. In beeldbellen zit meer nuance dan platte tekst, maar misschien niet altijd voldoende nuance.

Belang face-2-face contact wordt onderschat

Ik denk dus dat het belang van de face-2-face ontmoeting wel een onderschatte factor is. Het lezen van elkaar is heel belangrijk, hoe reageer je op elkaar? Als je dat combineert met de onzekerheid van de situatie en al kwetsbaar zijn, dan is het vlammetje ook eerder aan denk ik.

Als het als werkgever niet lukt om face-2-face af te spreken, ga dan wel extra goed na of je elkaar wel echt goed begrijpt en bereikt. Hebben jij en je werknemer het nog steeds over hetzelfde? Dat is lastiger als het niet face-2-face kan.

Als dat betekent dat het nodig is om op huisbezoek te gaan, omdat dat nu weer kan, doe dat dan ook. Dat levert namelijk veel meer informatie op dan beeldbellen of gewoon bellen. Als een zieke werknemer zich gehoord en gezien voelt, delen ze meer over hun behoeften en kun je daar dus beter op aansluiten.”

Wat is nou echt het verschil tussen face-2-face contact en (beeld)bellen?

“In een face-2-face gesprek is de non-verbale communicatie duidelijker en je voelt elkaar beter aan. Als je een gesprek via beeldbellen voert en je het beeld op uit klikt, is het ook meteen weg en uit je systeem.

Als je op bezoek gaat, voel je de spanning bijvoorbeeld ook, je pikt de sfeer op. Face-2-face afspreken geeft dus ook meer gelegenheid om een bepaalde sfeer te creëren, maar dat vraagt ook tijd.

Ik ben blij dat de mogelijkheid om te beeldbellen erbij is gekomen. Het kan tijd besparen en je ziet meer dan via de telefoon. Maar communicatie via beeldbellen goed doen, zit hem in kleine dingen. Dit zijn vaardigheden waar je jezelf als begeleider in kunt trainen. En we moeten er ook gewoon aan wennen. Je kunt elkaar bijvoorbeeld niet aankijken, want je kijkt niet recht in de camera.

Deze vaardigheden kun je natuurlijk wel meer trainen:

• Ik ga vaak wat langzamer praten;
• Ik reserveer meer tijd voor eventuele technische foutjes, zodat ik ze gerust kan stellen dat we er wel uitkomen;
• Zaken die ingewikkeld zijn om uit te leggen, maak ik nog platter, simpeler en korter
• En ik stuur het na, zodat ze de informatie ook kunnen lezen.
• Ik focus echt op de ‘highlights’ die ze moeten weten.”

Ziek thuis zonder werkplek, hoe kun je toch stappen zetten richting werk?

“Tijdens de corona pandemie is het onderwerp re-integratie vanuit huis en hoe daarmee om te gaan nog urgenter geworden. Het probleem bestond echter al voor de pandemie.

Je kwam deze situatie als arbeidsdeskundige namelijk al tegen bij de ondernemers die hun opdrachtgevers waren verloren, maar ook bij mensen in de ziektewet die geen werkgever meer hadden en een uitkering kregen. Qua type mensen zijn ze volledig verschillend, maar de basis van thuiszitten zonder werkplek en hoe dit aan te pakken, is wel hetzelfde.

Je hebt natuurlijk de Wet verbetering Poortwachter als uitgangsbasis, uitgevoerd door het UWV of door een private uitvoerder. Hartstikke leuk en belangrijk, maar wat ga je nu doen? Welke stappen worden er gezet?

Ga je als casemanager bijvoorbeeld een traject inzetten om te begeleiden of niet? Daar zitten natuurlijk ook kosten aan. Daar maak je als casemanager dus een kosten-baten analyse van om erachter te komen wanneer het goed is om een traject in te zetten of dat het beter is om nog even te wachten. “

Wanneer is het nodig om begeleiding in te zetten?

“In de ziektewet heb je de Eerstejaarsbeoordeling waarbij iemand mogelijkerwijs weer uit de ziektewet kan raken. Ga je dan in dat eerste jaar al iets inzetten? Voor hetzelfde geld is de werknemer na de beoordeling uit je bestand. Maar de andere kant is dat hoe langer je wacht met iets inzetten, hoe groter de afstand van deze werknemer tot werk wordt. Dus wat kun je nu doen om die afstand zo klein mogelijk te houden?

Om dit proces te bespoedigen, ben ik bezig met het opzetten van een dienstverlening die precies daarop is gericht. Dus wat kun je doen om iemand vanuit huis de handvatten te bieden om toch eerste stappen richting werk te maken, ondanks dat je geen werkplek hebt. Ik probeer het toepasbaar te laten zijn voor zoveel mogelijk mensen, respect hebbend voor ieder individu.”

Wat je nu vaak ziet, is dat de bedrijfsarts zegt dat de werknemer weer iets kan, dus ga maar solliciteren.

Weinig aanbod voor mensen die ziek thuis zitten zonder werkplek

“Mensen die ziek thuis zitten zonder werkplek krijgen op dit moment relatief weinig aangeboden aan kennis en kunde over wat hen helpt bij re-integratie. Wat je nu vaak ziet, is dat de bedrijfsarts zegt dat de werknemer weer iets kan, dus ga maar solliciteren.

De werknemer voelt zich daar vaak nog helemaal niet klaar voor, dat voelt meteen als van 0 naar 100 gaan in het geval dat je wordt aangenomen. Er zijn mogelijkheden om kleinere stappen te maken en je daar eerst weer zekerder in te gaan voelen en zo toe te werken naar werk.”

Welke stappen zou je dan precies kunnen doen?

“Structuur aanbrengen in je dagen en activiteiten is een hele belangrijke. Iemand kan daar zelf stappen in zetten, maar heeft vaak wel uitleg en ondersteuning nodig hoe dat aan te pakken. Je kunt vanuit huis meer kan doen dan je zelf denkt. En als casemanager heb je meer mogelijkheden om iemand daarbij te ondersteunen.

Ik hoop met dit programma een groep die relatief weinig handvatten krijgt wat meer mee te geven in hoe je ermee omgaan gaat wanneer je bent uitgevallen en welke stappen je nu zelf kunt zetten. Ik begin bewust bij de ziektewet groep, wat veel casemanagers en arbeidsdeskundigen een lastige groep vinden. Daarna wil ik de dienstverlening verder uitbreiden voor andere groepen mensen.”

Voor wie is het belangrijk dat deze zieke ex-werknemers stappen kunnen zetten?

“Voor zowel de mens in de ziektewet uitkering zelf als voor de casemanager is het belangrijk om te kijken of iemand op deze manier eerder uit de ziektewet kan komen. Eerst gaan we dit programma opzetten om te kijken of het inderdaad zo goed werkt en of het een versnelling oplevert.

Daarna gaan we kijken welke factoren hierin een rol spelen en hoe we dit ook toepasbaar maken voor de werknemers die wel een werkplek hebben, maar dit bijvoorbeeld als voorloper kunnen gebruiken op het terugkomen naar de werkvloer. Ook voor de werkgever is het interessant om te kijken wat de afstand tot werk klein kan houden als de werknemer vanuit huis al een begin maakt.”

Over Karin Koekkoek:

Karin: “Sinds 2018 werk ik als zelfstandige onder de naam Werk Effect. Ik doe voornamelijk arbeidsdeskundige onderzoeken in de werkgevers -nemersrelaties. En ik werk daarnaast nog in opdracht van een arbeidsdeskundig bureau gericht op AOV casuïstiek. Dat zijn de arbeidsongeschiktheidsverzekeringen voor ondernemers die zijn uitgevallen. Verder heb ik als casemanager Ziektewet ERD gewerkt. Ik ben dus bekend met meerdere kanten van het werkveld.

In de werkgevers / -nemers relatie kom ik langs rond het eerste jaar van uitval, dan analyseer ik de situatie, spreek ik de mensen en op basis daarvan geef ik een oordeel over wat passend en niet passend is en adviseer ik over het vervolg van de re-integratie. In het AOV opdrachten pak ik ook een stuk persoonlijke begeleiding op, dus ben ik bezig met het re-integreren. Dus welke stappen iemand kan zetten om weer richting werk te komen.”

Wil je meer weten over het programma gericht op re-integratie zonder werkplek? Laat het Karin weten via info@puzzelvanherstel.nl.

Wil je net als Karin arbeidsdeskundige worden?

Op 19 september 2022 start de volgende groep in Nieuwegein. Liever eerst wat meer informatie en/of een kennismakingsgesprek? Neem dan contact op met Jannet Mulder.