5 sep 2021

Leergang ‘Volgend sturen’: hoe geef je cliënten de ruimte om te groeien?

Leergang ‘Volgend sturen’: hoe geef je cliënten de ruimte om te groeien?

Wat maakt ‘Volgend sturen’ zo’n andere methode? Dat is vooral de focus op het proces van de cliënt in plaats van op het resultaat. De paradox is namelijk dat het verleggen van deze focus meer ruimte geeft aan de cliënt en daarmee juist zorgt voor betere resultaten. Deze methodiek is in opdracht van het AKC (Arbeidsdeskundig Kennis Centrum) in kaart gebracht, wetenschappelijk gevalideerd en nu door Scolea en partners opgezet als leergang ‘Volgend sturen’.

‘Volgend sturen’ is een wezenlijk andere beroepshouding die is ontstaan in de leer-werktrajecten voor jong volwassenen van de Stichting Gezel. Frans Hoebink (oprichter van Stichting Gezel): ‘Ons idee is dat het leersysteem het leervermogen van de jongere moet volgen, in plaats van andersom. Als je start met wat mensen kunnen en ze dan volgt in hun ontwikkeling, komt er ook meer ruimte voor ontwikkeling. Dat werkt in onze optiek beter dan vooraf eisen stellen aan de resultaten.’

Tinka van Vuuren (hoogleraar Vitaliteitsmanagement): ‘Je haalt het beste resultaat door het resultaat niet centraal te stellen. Dat is het paradoxale. Je geeft daardoor mensen de ruimte om te groeien.’

Volgend sturen versus leidend sturen

Volgend Sturen betekent ruimte creëren om te groeien binnen het vermogen dat mensen hebben en erop vertrouwen dat zij zelf een passende keuze kunnen maken. Over die keuze kan vervolgens een wederzijdse afspraak worden gemaakt. Daarmee onderscheidt het zich dus echt van leidend sturen, waarbij de professional bepaalt wat het beste is voor de ander. Het gaat in feite om een herpositionering van de verhouding tussen de begeleider en de cliënt.

Aukje Smit (onderzoeker inclusieve arbeidsmarkt): ‘Bij ‘Volgend Sturen’ maakt de cliënt keuzes en probeer je als professional die keuzes mogelijk te maken en te ondersteunen. De basishouding van de professional verschuift in die benadering. Van: ik heb veel ervaring en als je goed naar me luistert komt er een oplossing. Naar: je vrij van verwachtingen opstellen en vragen stellen zonder oordelen. Dat levert namelijk ruimte op. Mensen gaan dan keuzes maken vanuit een eigen behoefte.’

‘Volgend sturen’ is een wetenschappelijk gevalideerde methodiek

De methodiek van Stichting Gezel is nu onderzocht en beschreven door bijzonder hoogleraar Vitaliteitsmanagement Tinka van Vuuren en onderzoeker van de inclusieve arbeidsmarkt Aukje Smit. De directe aanleiding voor het onderzoek is het stoppen van de Stichting Gezel. Tinka van Vuuren: ‘Ze hebben een mooie en succesvolle methode ontwikkeld, waarvan wij vinden dat het zonde is als daar niks mee gebeurd. Wij denken dat veel arbeidsdeskundigen en andere professionals die werken met cliënten dit in de praktijk kunnen toepassen.’

Tinka van Vuuren: ‘We hebben de black box open gekregen en alle elementen die er inzaten naar bovengehaald. Daarop is de theory of change toegepast, een aanpak waarin je nagaat waarom iets werkt, waarom de verandering tot stand komt. Al puzzelend zijn we achter vier basis axioma’s gekomen die de kern vormen van wat wij ‘Volgend Sturen’ hebben genoemd.’

De 4 uitgangspunten van ‘Volgend sturen’ (axioma’s):

Er zijn een aantal aannames (axioma’s) gedaan die samenhangen met de manier waarop de begeleiding volgens ‘Volgens sturen’ uitgevoerd zou moeten worden. Deze axioma’s beschrijven de voorwaarden om de gewenste verandering te bereiken:

AXIOMA 1: Als je vrij van verwachtingen bent, geef je ruimte om te groeien

Als je geen verwachtingen hebt, hoeft de ander daar ook niet mee bezig te zijn. En dat levert ruimte op voor de cliënt, ruimte om de eigen behoeftes en wensen te leren kennen. Cliënten gaan dan keuzes maken vanuit een eigen behoefte, niet gestuurd door de begeleider. Vervolgens kun je als begeleider met de cliënt afspraken over deze keuze(s) maken.

AXIOMA 2: Als mensen doen wat ze kunnen, ontstaat er ruimte om te groeien

Bij ‘Volgend sturen’ is de route is niet belangrijk, want het gaat juist om de stappen die de cliënt zet. En dat deze stappen aansluiten bij de mogelijkheden van de cliënt. Als een taak te moeilijk is – waardoor iemand geen stap kan zetten – moet de taak teruggebracht worden naar een voor de cliënt uitvoerbare activiteit. Samen zoeken begeleider en cliënt naar de ruimte die groot genoeg is voor de cliënt om te kunnen bewegen en klein genoeg is zodat het nog steeds veilig voelt.

AXIOMA 3: Een veilig groepsklimaat bevordert de individuele ontwikkeling

Wanneer zich een nieuwe groep vormt, zijn de wetten van de groepsdynamica altijd in werking. Dat betekent dat er bij het vormen van een nieuwe groep sprake kan zijn van oplopende emoties, conflicten en competitie als de posities in de groep worden ingenomen. Het is dan belangrijk om als begeleider te zorgen voor veiligheid in de groep, maar hoe doe je dat? Gelijkwaardige communicatie en kennis van de wetten van groepsdynamica zijn tools die een begeleider gericht kan inzetten.

AXIOMA 4: Duurzame groei kan alleen plaatsvinden als de omgeving meeverandert

Ieder mens is onderdeel van een systeem, de cliënt dus ook. In de omgeving van de cliënt is leidend sturen doorgaans de standaard, er wordt geleefd en gewerkt naar de normen en verwachtingen vanuit het systeem. De werkgever wil echter dat mensen zelfstandig zijn en keuzes kunnen maken die goed bij ze passen. Het is daarom van belang om betrokkenen in de omgeving te helpen de veranderingen bij de cliënt te accepteren. Anders wordt het voor de cliënt moeilijk om de veranderingen in stand te houden.

Bron: AKC Cahier

Let op! De leergang ‘Volgend sturen’ is nog in ontwikkeling
Op dit moment wordt de leergang ‘Volgend Sturen’ ontwikkeld in samenwerking met Frans Hoebink (Founding father van de ‘Volgend Sturen methodiek’ en lid van de Raad van Advies van Scolea). Het wordt tevens ondersteund vanuit de beroepsvereniging NVvA (arbeidsdeskundigen) via het AKC (Arbeidskundig KennisCentrum).

Interesse in de leergang 'Volgend sturen'?

De ‘Volgend Sturen methodiek’ leert je om op een andere manier met cliënten te werken door het proces centraal te stellen. En dat geeft de cliënt ruimte om te groeien. Het is een wetenschappelijk gevalideerde methode die tot betere resultaten leidt. De leergang focust op het ontwikkelen van deze andere beroepshouding en bijbehorende vaardigheden. In het najaar gaat de leergang ‘Volgend sturen’ bij Scolea starten. Laat het via de knop de pagina weten wanneer je interesse hebt, dan houden we je op de hoogte over de precieze startdatum!

Arbeidsdeskundig onderzoek wanneer

Datum: vrijdag 6 augustus 2021
Auteur: Bert van den Berg, oprichter Scolea en arbeidsdeskundige.