Kanker op de werkplek: wat is jouw rol en hoe ga je ermee om?

Jaarlijks krijgen ruim 45.000 werkenden de diagnose kanker. Er is dus een grote kans dat jij als verzuimprofessional of casemanager in je loopbaan een keer te maken krijgt met een medewerker met kanker. Hoe ga je zorgvuldig om met kanker op de werkplek?

Dit heeft hoe dan ook een grote impact. Natuurlijk op de zieke zelf, maar ook familie, vrienden, collega’s en jijzelf zal het niet onberoerd laten. En dat is terecht, het is nogal wat. En dan zijn er nog steeds alle regels waar bij ziekteverzuim aan moet worden voldaan.

Hoe je hier als verzuimprofessional nou zo zorgvuldig en goed mogelijk mee om gaat heeft Jannet Mulder voor ons een rijtje gezet.

Medewerker met kanker heeft grote impact op de (werk)omgeving

Dat doe je allereerst door je bewust te zijn van de grote impact van dit nieuws. Wanneer iemand met kanker geconfronteerd wordt, staat de hele wereld op z’n kop. Allereerst maakt de zieke zich natuurlijk zorgen over de gezondheid. En pas later komt daar de zorg over werk bij. Als verzuimprofessional is het belangrijk om je bewust te zijn van het feit dat werk in deze situatie even niet de hoogste prioriteit heeft. En dat is terecht.

Werk kan ook een prettige afleiding zijn

Jannet Mulder: “Aan de andere kant kan werk juist ook een hele prettige afleiding zijn en een manier om sociale contacten te onderhouden in deze heftige periode. Mensen die ernstig ziek worden, zien hun wereld namelijk al snel kleiner worden en ervaren dat soms ook als een verlies.

Je zou daarom kunnen proberen om het gesprek hierover te openen door de volgende vraag te stellen: op welke manier maakt werk een onderdeel uit van jouw leven? Mijn ervaring is dat dit veel inzicht geeft.”

En dit nieuws heeft niet alleen impact op de zieke medewerker zelf, maar ook op de werkomgeving. Als verzuimprofessional heb jij de taak om ook aandacht te besteden aan de directe collega’s. Zij kunnen zich door de situatie onzeker voelen en met vragen zitten over wat ze de zieke collega kunnen vragen, wat ze van hem of haar kunnen verwachten, wat de beperkingen zijn en hoe ze het beste kunnen ondersteunen.

Geen uitzondering regels Wet verbetering Poortwachter bij kanker

En dan is het de kunst om toch samen met deze zieke medewerker een weg te vinden in het omgaan met deze situatie. Het blijft natuurlijk wel een vorm van ziekteverzuim en de regels van de Wet Verbetering Poortwachter maken helaas geen uitzondering voor mensen met kanker.

Vanaf het moment van ziekmelding krijgen werkgever en werknemer te maken met de Wet Verbetering Poortwachter. Deze wet schrijft voor wie, wanneer en wat moet worden gedaan bij ziekteverzuim. Officieel moet de medewerker na vier weken ziekte een afspraak maken met de bedrijfsarts om de mogelijkheden over terugkeer naar werk te bespreken waarna de bedrijfsarts een probleemanalyse vaststelt en uiteindelijk een plan van aanpak oplevert.

Let op!
In het geval van een zieke medewerker met kanker is er een grote kans dat de medewerker te ziek is om een plan van aanpak op te stellen. Dan volstaat de melding dat er voorlopig geen zicht is op re-integratie en het plan kan dan op een later moment worden aangevuld.

Zorg als werkgever voor een vertrouwd en veilig netwerk

Jannet Mulder: “Naast het voldoen aan de regels van de Wet Verbetering Poortwachter is het vooral belangrijk voor de zieke medewerker om zo snel mogelijk te zorgen voor een vertrouwd en veilig netwerk vanuit het werk. Hier maakt de bedrijfsarts uiteraard onderdeel van uit. Dit is niet alleen in een vroeg stadium belangrijk, maar ook op het moment dat er sprake is van re-integratie.

Vaak worden de ‘late gevolgen’ van kanker onderschat, zoals vermoeidheid, zenuwpijnen of emotionele klachten zoals depressiviteit. Een medewerker ziet er aan de buitenkant wellicht ‘gezond’ uit, maar van binnen valt er nog veel te helen. Een veilig en vertrouwd netwerk vanuit het werk is essentieel om de medewerker hierin te ondersteunen.”

>> Op 15 maart 2022 is de volgende Nationale Kanker en Werk Dag. Dit interactieve online evenement is helemaal gericht op werkgevers, werknemers en ondernemers. Er worden ervaringen, tips en tools gedeeld waarmee je beter kunt omgaan met kanker op de werkvloer. Want er kan veel wél! <<

Goede communicatie is bij kanker belangrijker dan ooit

We kunnen het niet vaak genoeg zeggen, maar helemaal in het geval een zieke medewerker met kanker is goede communicatie tussen jou als verzuimprofessional, de casemanager en de bedrijfsarts essentieel.

Start tijdig de communicatie

Wanneer er sprake is van kanker, is het bijvoorbeeld belangrijk dat er zo vroeg mogelijk contact is met de bedrijfsarts. Bij voorkeur voordat er eventuele behandelingen gaan plaatsvinden. Er is immers grote kans dat de medewerker ernstig vermoeid is als gevolg van de behandelingen, dus daarop anticiperen is voor alle betrokkenen beter. En uit ervaring weten we dat hoe eerder de communicatie op gang komt, hoe groter de kans dat de zieke medewerker uiteindelijk succesvol terugkeert op de werkvloer.

Vaak moeten beslissingen worden genomen op momenten waarop niet is vast te stellen hoe het ziekteproces verloopt en hiervoor is onderling overleg en afstemming nodig. Denk hierbij bijvoorbeeld aan het moment van de WIA-beoordeling na twee jaar ziekte door UWV. Er kan dan soms nog geen zicht zijn op de uiteindelijke arbeidsmogelijkheden omdat de behandelingen nog lopen of te recent zijn afgerond. Er is op dit moment vaak nog sprake van onzekerheid over het herstel, van fysieke beperkingen en psychosociale problemen.

Uiterst zorgvuldig te werk gaan, is hierin de enige weg. Je wilt de zieke medewerker niet opzadelen met meer stress door miscommunicatie of verwarring tussen jou, de Casemanager en de bedrijfsarts.

Terugkeer naar werkplek geeft vaak problemen

Mensen die met kanker worden getroffen, willen het liefst zo gewoon mogelijk blijven functioneren, eventueel in een aangepaste vorm. Sterker nog, ze zijn vaak enorm gemotiveerd! Ze willen ‘het ziek zijn’ graag achter zit laten en zich op het werk richten. Toch loopt dat vaak anders en ervaren zij – helaas – vaak problemen bij de terugkeer naar werk.

Jannet Mulder: “Het hebben van kanker heeft fysiek en emotioneel een enorme impact. Het is belangrijk om dit als verzuimprofessional goed voor ogen te houden. En op basis daarvan te kijken naar wat er nodig is om de medewerker binnen zijn/haar mogelijkheden weer aan het werk te laten gaan.

Als verzuimprofessional ben je niet altijd op de werkvloer aanwezig en de leidinggevende soms ook niet. Dus hoe houd je de medewerker dan een beetje in de gaten? Een oplossing is om te zoeken naar een buddy: een collega die beschikbaar is voor deze medewerker en met wie er samengewerkt kan worden aan het opbouwen van het vertrouwen in het werk.”

[Checklist] Dit maakt het voor de zieke medewerker moeilijk om terug te keren naar de werkplek:

• Er is angst om te snel weer aan het werk te gaan;
• De behandeling(en) voor de ziekte;
• Er is vaak sprake van een ongemakkelijke houding van directe collega’s; zij hebben soms moeite met het vinden van de juiste houding en kunnen er niet altijd op een positieve manier mee omgaan;
• Er is geen of onvoldoende aandacht en begrip vanuit de werkgever en collega’s tijdens de afwezigheid;
• Slechte communicatie tussen jou en de zieke werknemer tijdens de afwezigheid;
• De onzekerheid of werken wel weer gaat lukken;
• De zwaarte van de functie;
• De medewerker is bang om niet serieus te worden genomen tijdens therapeutisch werken;
• Er is angst voor ontslag bij terugval.

Let op!
Onbegrip en het ontbreken van steun op de werkplek kan het uitvalrisico van een zieke werknemer significant vergroten. Ga dus zorgvuldig om met de kwetsbaarheid van een door kanker getroffen medewerker.

Wil je casemanager worden of wil je graag een volgende stap maken in je loopbaan?

Met de opleiding tot Casemanager ben jij het eerste aanspreekpunt voor vragen en problemen bij verzuim als gevolg van verzuim. Wanneer je onze opleiding positief hebt afgerond, kun je je registreren bij het RNVC. Hiermee mag jij je de titel Register Case- en Caremanager (RCCM) gebruiken. Of Casemanager Regie op Verzuim (CROV) indien alleen module 1 en 2 van de opleiding is gevolgd.

Datum: Maandag 14 februari 2021
Auteur: Jannet Mulder, Arbeids- en organisatiedeskundige en directeur van Scolea.