Hoe kom je als Casemanager uit de dramadriehoek?

De psychologische kant van de organisatie is een belangrijke factor als het gaat om verzuim en reïntegratie. Als Casemanager zul je je bewust moeten zijn van de verschillende rollen, belangen en patronen om de bijbehorende trajecten in goede banen te leiden. Een hardnekkig terugkerend – en ondermijnend! – psychologisch mechanisme is de zogeheten dramadriehoek. Hoe ga je hier als Casemanager goed mee om?

De dramadriehoek is een bekend psychologisch mechanisme dat veel wordt gezien op de werkvloer. Eigenlijk ontkomt niemand eraan. Symptomen van de dramadriehoek kunnen bijvoorbeeld stroeve gesprekken zijn of hulp die verkeerd wordt opgevat, waardoor emoties hoog kunnen oplopen. De dramadriehoek kan daarmee echt een belemmerende factor zijn in elk proces.

De dramadriehoek kan je als Casemanager flinke kopzorgen geven, want als je er eenmaal inzit, want hoe kom je er dan weer uit?

De rol van de Casemanager in de dramadriehoek

Als Casemanager heb je de verantwoordelijkheid om het verzuim- of reïntegratieproces zo soepel mogelijk te laten verlopen en alle kaarten op tafel te krijgen. Om dit voor elkaar te krijgen, dien je allereerst zelf het juiste voorbeeld te geven. Dat doe je door inzicht te krijgen in jouw eigen gedrag en dat van alle betrokkenen. Dit is geen gemakkelijke taak, want het vereist een goed zelfbeeld, empathie en het lef om disfunctionele patronen te herkennen en aan de kaak te stellen. Alleen dan heb je kans dat je een dramadriehoek om kunt vormen tot een winnaarsdriehoek.

Hoe ziet de dramadriehoek eruit?

Je zou het niet verwachten, maar juist op de werkvloer zie je de dramadriehoek vaak. Eigenlijk ontkomt niemand eraan. Het is te herkennen aan situaties waarin er niet meer als volwassenen op elkaar wordt gereageerd, maar een soort kinderlijk gedrag ontstaat.

De dramadriehoek bestaat uit drie verschillende rollen: de redder, het slachtoffer en de aanklager. Deze drie posities gelden trouwens ook bij twee personen, dus je kunt op elk moment van rol wisselen en de ander ook.

ROL #1 – De aanklager

De aanklager is degene die altijd kritisch is en veel klaagt, waarbij anderen constant worden gewezen op alles wat ze fout doen. Deze persoon wil altijd gelijk hebben en winnen is extreem belangrijk. Anderen beschuldigen en actie ondernemen om te proberen de ander uit te schakelen of te straffen is hierbij eerder regel dan uitzondering. De emotie die daaronder ligt, is dat het slachtoffer moet boeten: “Jij moet veranderen, niet ik!”

ROL #2 – Het slachtoffer

Het slachtoffer staat erom bekend om geen enkele verantwoordelijkheid te willen nemen, alles is dan ook de schuld van de ander. De meest kenmerkende zin is dan ook: “Maar ik kan er toch niets aan doen?!” En dit kan voor de ander vaak voelen als emotionele chantage. Deze persoon zoekt altijd een redder die alles voor hem of haar oplost.

Maar pas op! Als de redder de taak niet goed volbrengt, zal het slachtoffer in een mum van tijd veranderen in de aanklager en je de wind van voren geven over alles dat je niet goed hebt gedaan.

ROL #3 – De redder

De redder is de collega die altijd anderen te hulp schiet. De redder denkt te weten wat goed is voor de ander, geeft vaak ongevraagde adviezen en lost het graag voor je op. Het kan die chronisch overwerkende collega zijn die altijd tot het allerlaatst op kantoor zit. Of die collega die ineens jouw taak al heeft gedaan, terwijl jij dat zelf zou doen.

En door dit reddende gedrag, gaat de ander automatisch in de slachtofferrol zitten. Er is geen gelijkwaardigheid in deze relatie, de redder weet het beter en het slachtoffer gaat hier dan maar in mee. De collega die de redder uithangt, krijgt ook vaak complimenten. Daarom is het voor een redder meestal ook moeilijk om afscheid te nemen van alle schouderklopjes.

Zo kom je van dramadriehoek naar winnaarsdriehoek

Maar hoe kom je nu uit de dramadriehoek en ga je naar de winnaarsdriehoek? Allereerst is daarvoor nodig dat je naar jezelf durft te kijken en als een volwassene gaat communiceren, niet als een kind. Vraag je bijvoorbeeld steeds af: “Waarom zit ik in deze rol? En wat levert het me – behalve boosheid en frustratie – op aan positieve gevoelens?”

Als Casemanager moet je doorhebben wat er gebeurt en begrijpen wat jouw rol en aandeel is in het geheel. Door zo naar jezelf te kijken, ontstaat er een keuze en kun je vervolgens verantwoordelijkheid nemen voor jouw eigen gedrag en proberen van de dramadriehoek naar de winnaarsdriehoek te schakelen.

Hier zijn drie belangrijke vuistregels voor:

1. In plaats van anderen te redden, zet ik me in om de ander te helpen zelf zijn of haar probleem in beeld te krijgen en op te lossen en verantwoordelijkheid te nemen;
2. In plaats van slachtoffergedrag te vertonen, ga ik anderen concrete hulpvragen stellen en zelf tot actie komen en mezelf committeren aan het bereiken van reële doelen die voor mij van belang zijn;
3. En in plaats van anderen aan te klagen, ga ik meedenken en bouwen aan een betere situatie voor mezelf en anderen.

Welk type Casemanager wil jij worden?

Als Casemanager kan het nog wel eens een uitdaging zijn om goed om te gaan met de rolverdeling en wie eindverantwoordelijk is. Verwarring hierover kan leiden tot de dramadriehoek, dus het is uitermate belangrijk om hier duidelijkheid over te krijgen. Meestal is het zo dat de studenten die de opleiding Casemanager bij Scolea gaan volgen, gevraagd worden als adviseur om ‘het casemanagement te doen’ van een bedrijf. Daarbij ligt de eindverantwoordelijkheid dus bijna altijd bij de werkgever, en niet bij de Casemanager. Soms wordt er echter door de werkgever veel aan de Casemanager overgelaten.

Jannet Mulder (docent opleiding Casemanager): “Een goede Casemanager wacht niet af, is besluitvaardig, durft de noodzakelijke stappen te zetten en is niet bang om met mandaat van de opdrachtgever te werken. Houd wel de vaart erin, dit in ieder zijn belang. Maar duidelijk moet zijn (en blijven) dat in álle gevallen de eindverantwoordelijkheid ligt bij de werkgever want die neemt de eindbeslissing. Daarover mag geen misverstand bestaan.”

Wil je Casemanager worden of wil je graag een volgende stap maken in je loopbaan?

Met de opleiding Casemanager ben jij het eerste aanspreekpunt voor vragen en problemen bij verzuim als gevolg van verzuim. Nieuw → Wanneer je onze opleiding positief hebt afgerond, kun je je registreren bij het RNVC. Hiermee mag jij je de titel Register Case- en Caremanager (RCCM) gebruiken. Of Casemanager Regie op Verzuim (CROV) indien alleen module 1 en 2 van de opleiding is gevolgd.