3 jul 2019

Hoe ga je als verzuimprofessional om met psychische problemen en werk?

Hoe ga je als verzuimprofessional om met psychische problemen en werk?

Verzuim en arbeidsongeschiktheid door psychische klachten neemt in Nederland toe en vooral psychische klachten zijn een belangrijke veroorzaker van langdurig verzuim. In circa 1 op de 3 gevallen zijn psychische klachten de oorzaak van ziekteverzuim. Hoe ga je als verzuimprofessional nu het beste om met psychische problemen en werk?

Het is opvallend dat mensen met psychische problemen ten opzichte van andere groepen met een afstand tot de arbeidsmarkt het minst werken. En dat is meteen ook een probleem voor het herstel, want werk bevordert juist de psychische gezondheid. Staatssecretaris Klijnsma van Sociale Zaken en Werkgelegenheid sprak afgelopen jaar dan ook van een ‘vergeten groep’ en vindt extra inzet van werkgevers hard nodig.

Leestip!
Hoe kun je psychisch verzuim tegengaan? Ga preventief in gesprek!
Investeer in gezonde werknemers met deze tips
Teveel stress op de werkvloer, zo herken je het op tijd

Zijn psychische problemen nog steeds een taboe onderwerp?

“Het grootste dilemma voor een werknemer is: wat vertel ik over mijn problemen op de werkvloer?”, stelt Judith de Laat van Samen Sterk Zonder Stigma, een organisatie die psychische problemen bespreekbaar wil maken, in een artikel voor Nu.nl. “We horen regelmatig dat contracten niet worden verlengd of dat mensen worden ontslagen vanwege hun psychische problemen.”

Zo blijkt dat veel werknemers vakantie-uren opnemen wanneer ze naar een psychiater of psycholoog gaan, omdat ze bang zijn dat hun werkgever ze als ziek en arbeidsongeschikt gaat zien en behandelen. Ook zijn er veel verhalen van werknemers die niet vertellen over hun psychische problemen in sollicitatieprocedures, omdat ze bang zijn en/of zelf de ervaring hebben dat dit een reden is om niet te worden aangenomen.

Wat verstaan we onder psychische problemen?

Als we het hebben over psychisch verzuim gaat het om langdurig of regelmatig ziekteverzuim door psychische redenen. Daar vallen verschillende typen psychische problemen onder, zoals stress, overspannenheid, burn-out, depressieve gevoelens en angstklachten. Daarnaast zijn er ook nog psychosomatische klachten waarvan psychische problemen vaak de oorzaak zijn: klachten die onvoldoende verklaard worden door een lichamelijke (somatische) of medische oorzaak. Dit wordt ook wel “somatisch onvoldoende verklaarde lichamelijke klachten” (SOLK) genoemd.

Wat feiten en cijfers op een rijtje:

  • Heeft een werknemer eenmaal verzuimd met een psychische oorzaak, dan is de kans vrij groot dat hij daar nog eens mee te maken krijgt. Maar liefst 7% van de werknemers met verzuim wegens psychische klachten te maken krijgt met een herhaling;
  • De trend is dat het verzuim door psychische aandoeningen in relatie tot andere oorzaken van verzuim de afgelopen jaren toeneemt;
  • Ruim 4 op de 10 mensen krijgt ooit in zijn leven te maken met een psychische aandoening. Depressie komt daarbij het vaakst voor;
  • In de werkende leeftijd heeft circa 20% van de mensen te maken met een lichte of matige psychische aandoening die goed behandelbaar is, zoals angst of depressie.

Signalen die kunnen wijzen op psychische problemen

Merk je dat je werknemer minder functioneert? Zie je een duidelijke gedragsverandering? Dit kan wijzen op psychische klachten. De volgende signalen kunnen een indicatie zijn voor psychisch verzuim, de werknemer:

  • Oogt voor langere periode vermoeid;
  • Komt vaak onverschillig en vlak over;
  • Ervaart lichamelijke klachten en medisch onderzoek biedt geen duidelijkheid;
  • Heeft een lagere productiviteit;
  • Reageert vaker dan normaal cynisch;
  • Is vaak ontevreden en geïrriteerd;
  • Meldt zich vaker ziek.

Herken psychisch verzuim op tijd!

Hoe eerder psychische of psychosomatische klachten worden gesignaleerd, hoe beter. Dit verkort namelijk de verzuimduur met maar liefst een derde. Dit komt neer op op gemiddeld 17 dagen (bij een verzuimperiode van 53 dagen). Eén dag verzuim kost 250 euro, dus daarmee verlaag je de verzuimkosten van je werknemer met 4250 euro. Probeer als verzuimprofessional (en werkgever) de klachten dus op tijd te herkennen.

In geval van burn-out en andere psychische klachten is niets doen echt geen optie. Snelle actie voorkomt dat de situatie verergert en hierin ligt dus een belangrijke taak voor de leidinggevende. Deze moet een vinger aan de pols houden door samen afspraken te maken over contactmomenten en re-integratie.

Welke hulp kun er geboden worden bij psychisch verzuim?

Als we kijken naar het verzuimtraject bij psychische problemen en werk, wordt het – net als alle verzuimtrajecten – medisch benaderd. In de meeste gevallen van psychisch verzuim zal dan ook als eerste via een arbodienst de bedrijfsarts worden ingeschakeld. De vraag is alleen of de bedrijfsarts voldoende in staat is om hulp te bieden bij psychische problemen.

In het geval van psychische problemen is een psycholoog vaak beter in staat de psychische problemen aan te pakken. Waar een bedrijfsarts focust op genezen, kan de psycholoog meer kijken naar het leren omgaan met de klachten, het aanleren van ander gedrag en/of een andere mindset creëren. Een psycholoog kan in dit geval helpen om meer grip te krijgen op het verzuim en de re-integratie.

Hoe krijgt een (arbeids)psycholoog grip op psychisch verzuim?

Een psycholoog zal in geval van burn-out, stress en angstklachten beginnen met: een luisterend oor bieden. Dat klinkt misschien als een open deur, maar het is een essentiële factor in de weg naar herstel. Het verhaal aanhoren en de werknemer helpen om stressvolle gebeurtenissen op een rijtje te zetten, zijn de eerste belangrijke stap.

Als hoofdoorzaak voor psychisch verzuim wordt vaak gezien dat werknemers onvoldoende grenzen kunnen aangeven en dat werk en privé niet in balans zijn. Er wordt dan ook samen gekeken hoe dit is ontstaan en hoe er eventueel aanpassingen zouden kunnen komen in leefritme zodat re-integreren en werken aan herstel mogelijk is. Ook leert de werknemer ontspanningstechnieken om zijn/haar stressniveau beter hanteerbaar te maken.

Bronnen:
https://www.ggznieuws.nl/home/psychische-aandoening-onbespreekbaar-op-werkvloer/
https://www.hrpraktijk.nl/topics/ziekteverzuim-re-integratie/nieuws/verzuim-nederland-blijft-stijgen-vooral-psychisch-verzuim
https://www.arboned.nl/wat-u-moet-weten/verzuim-verlagen/psychisch-verzuim
https://www.psynip.nl/actueel/themas/thema/toolbox-werk-en-psychische-klachten/cijfers-en-trends/

Arbeidsdeskundige worden

Wil je mensen én bedrijven verder brengen wanneer ze te maken krijgen met een zieke werknemer, arbeidshandicap of een ongeval op de werkvloer? Tijdens de erkende Post HBO opleiding Arbeidsdeskundige staat de integrale visie voorop en is het jouw doel de balans te herstellen tussen de belasting én belastbaarheid van werknemers.

Arbeidsdeskundig onderzoek wanneer

Woensdag 3 juli 2019
Auteur: Bert van den Berg, oprichter Scolea en arbeidsdeskundige